Við meðhöndlum

Aflögun á höfuðkúpu ungbarna

Nánar um vandamál tengd aflögun á höfuðkúpu á þessari undirsíðu.

Hvað er aflögun á höfuðkúpu?

Þar sem höfuð barna, eins og restin af líkama þeirra, verður að vaxa, er höfuðkúpan mjúk og „sveigjanleg“ frá fæðingu. Höfuðkúpunni má skipta í tvo hluta. Kúpubein mynda „kúpuholið“ og umlykja heilann. Hinn hluti höfuðkúpunnar kallast andlitsbein og eru beinin sem mynda andlitið. Það er oftast í kúpubeinunum þar sem sést ósamhverfa hjá ungbörnum.

Ýmsar ástæður geta verið fyrir þróun aflögunar á höfuðkúpu, en oftast taka foreldrar barnsins eða aðrir tengiliðir í heilbrigðisþjónustunni eftir því að bakhluti höfuðkúpunnar getur orðið örlítið flatur öðru megin, sem leiðir oft til þess að bæði ennið og eyrað á sömu hlið kúpunnar ýtast fram.

Þetta skapar sýnilega ósamhverfu í höfði barnsins.

Bestil tid i dag

Einkenni flatrar bakhliðar á höfuðkúpu

Venjulega er sýnilegt að höfuð ungbarnsins er skakkt og ósamhverft.

Sérstaklega þegar horft er á höfuðið ofan frá er því oft lýst sem samsíða.

Oft er minni hárvöxtur á þeirri hlið höfuðsins þar sem mesta þyngdin liggur á. Einnig getur eyrað á „flötu hliðinni“ litið út fyrir að vera ýtt lengra fram, eins og ennið.

Orsakir aflögunar á höfði ungbarna

Ef barn liggur mikið á bakinu, sérstaklega á vökutíma, getur það stuðlað að þróun flats bakhöfuðs, þar sem höfuðkúpan, eins og áður hefur komið fram, er mjúk.

Í sumum tilfellum getur hreyfigeta barnsins verið takmörkuð þar sem að í hálsinum er liður sem hefur ekki algjört hreyfifrelsi. Þetta er dæmi um eitthvað sem við meðhöndlum í Osteonordic. Í því tilfelli verður eðlilegt að barnið vilji helst snúa höfðinu til sömu hliðar þegar það liggur, sem getur valdið því að bakhlið höfuðkúpunnar skekkist. Til dæmis ef ungbarn horfir alltaf til hægri en aldrei vinstri. Þetta ástand er einnig kallað hálssveigur eða hallinsvíri (torticollis).

Sum börn eru með skakkt höfuð við fæðingu ef þeim hefur verið þrýst inn í mjaðmagrind móðurinnar, eða ef um tvíbura er að ræða þannig að plássið hefur verið lítið. Á sama hátt getur erfið fæðing meðal annars með sogskál valdið skökku höfði.

Efins um hvort við getum aðstoðað?

Hægt er að bóka 15 mínútna óskuldbindandi samtal.

Bóka ókeypis skimun

Hvað ættu foreldrar að vera meðvitaðir um?

Foreldrar fyrirbura ættu að vera sérstaklega meðvitaðir um aflögun á höfuðkúpu ungbarnsins, þar sem fyrirburar eru með enn mýkri höfuðkúpu og sum þessara barna hafa læknisfræðilegar þarfir sem gera þau líklegri til að liggja á bakinu og þar af leiðandi verður höfuð þeirra líklegra til að aflagast.

Sömuleiðis ættu foreldrar að vera meðvitaðir um hvort barnið halli höfðinu mikið til annarrar hliðarinnar og horfi til hinnar hliðarinnar (t.d. hægra eyra liggur að hægri öxl og horfir til vinstri).

Í slíkum tilfellum getur verið um hálssveig að ræða, þar sem annar hálsvöðvinn er of spenntur og heldur höfðinu þessari stöðu.

Í þessu tilfelli mælum við með handvirkri meðferð til að vinna með hálsvöðvann og tengsl hans, til að gefa ungbarninu tækifæri til að rétta höfuðið við í eðlilega stöðu.

Að fyrirbyggja aflögunar á höfði ungbarna

Þar sem aflögunin stafar oftast af miklum tíma liggjandi á bakinu er mikilvægt að lágmarka þetta eins og kostur er. Það er auðvitað mikilvægt að fylgja leiðbeiningum og ráðleggingum um að barnið eigi að sofa á bakinu til að draga úr hættu á vöggudauða.

Það sem þú sem foreldri getur gert til að koma í veg fyrir aflögun á höfði er meðal annars:

- Leggja barnið á magann þegar það er vakandi. Þetta örvar einnig hreyfiþroska, styrkir vöðvana í kringum bak og háls og hjálpar til við þroska maga og þarma þar sem þessi staða teygir á framhlið líkamans.

- Fylgjast með barninu þegar það sefur og passa upp á að barnið liggur ekki alltaf með höfuðið til sömu hliðar. Í sumum tilfellum er þetta vegna takmarkana á hreyfingu í hálsi og þess vegna er gott að leita til handvirkrar meðferðar ef barnið leitar stöðugt til sömu hliðarinnar.

- Ef barnið er með aflögun á höfði ætti að staðsetja höfuðið þannig að það liggi á þeim hluta/hlið sem er ekki flatur/flöt.

- Því meira sem hægt er að dreifa þrýstingnum á höfuðkúpuna yfir daginn, því betra. Hugleiddu það hvort þú sem foreldri getir hjálpað til við að snúa höfði barnsins á meðan það sefur, hvort sem það er í bílstólnum, í rúminu eða annars staðar.

- Skipta reglulega um handlegg þegar þú heldur á barninu, þannig að það horfi til beggja hliða.

Meðferð við aflögun á höfði

Í sumum löndum felst hefðbundin meðferð í „hjálmameðferð“ þar sem reynt er að stuðla að samhverfri höfuðlögun með því að setja hjálm á barnið, en það er ekki mælt með því á Íslandi.

Hefðbundin meðferð felst að mestu leyti í ráðgjöf þar sem reynt er að draga úr einhliða þrýstingi á höfuðkúpu.

Skurðaðgerð á höfuðkúpu er aðeins nauðsynleg í sjaldgæfum tilfellum, til dæmis ef kúpubeinasamvöxtur (craniosynostosis) greinist.

Osteópatía og aflögun á höfði

Osteópatíumeðferð ungbarna/barna miðar alltaf að því að skoða heildarmyndina. Eins og áður hefur komið fram, þá felst stór hluti meðferðar á aflögun á höfuðkúpu í því að draga úr þrýstingi á höfuð barnsins með því að breyta álagi. Foreldrar fá því gott tækifæri til að hafa áhrif á bataferli og vera virkir í meðferð ungbarnsins.

Osteópatar meðhöndla aflögun á höfuðkúpu, meðal annars með:

Höfuðbeina- og spjaldhryggsmeðferð. Þannig er unnið staðbundið í kringum höfuðkúpu til að draga úr spennu í kringum samskeyti, þannig að engar takmarkanir eru til staðar sem lágmarka möguleika á frjálsri hreyfingu höfuðkúpubeina gagnvart hvort öðru.
Að kanna hvort hreyfitakmarkanir séu í hálsinum sem valda því að barnið hefur tilhneigingu til að snúa höfðinu, og meðhöndla þessar takmarkanir með mjúkri hreyfitækni til að tryggja frjálsa hreyfingu hálsins.
Að kanna hvort læsing sé í bakinu sem hefur áhrif á hreyfigetu í hálsi.
Að meðhöndla spennu í meltingarfærum sem gæti verið ástæðan fyrir því að barnið vill ekki liggja á maganum.
Að meðhöndla spennu í höfuðkúpu sem gæti haft áhrif á taugar sem fara til hálsvöðva. Þetta gæti verið ástæðan fyrir því að barnið hallar höfðinu meira í aðra áttina.