Verki í mjöðm og nára

Hvernig myndast verkir í mjöðm og nára

Hvar geta mjaðma- og náraverkir komið fram?

Áverkar í mjöðm og nára geta komið fram á mismunandi stöðum á mjaðmasvæðinu

• Í og í kringum vöðvana sem hreyfa fótinn inn á við
• Í og í kringum vöðvana sem beygja mjaðmirnar
• Í og í kringum kviðvöðvana sem festast við lífbeinið
• Í og í kringum efri hluta lærvöðva

Þessi meiðsli geta verið þrálát og eru oft ástæða þess að íþróttamenn snúa ekki aftur í íþróttina sína.

Verkur í aðfærsluvöðvum lærisins (náravöðvum)

Þessir vöðvar koma frá ýmsum stöðum á mjaðmagrindinni og eru með festingar efst á lærleggnum. Vöðvarnir fá taugaboð frá 2-4 lendarhryggjarliðum. Aðfærsluvöðvar fá blóðflæði frá æðum sem liggja í gegnum mjaðmagrind til vöðva í nára.​

Orsakir sársauka í aðfærsluvöðvum

Það eru margar ástæður fyrir vandræðum í aðfærlsuvöðvum. Hér getur blóðrásin, taugakerfið, vöðvabeinagrindin og efnaskiptakerfið gegnt lykilhlutverki.

Blóðflæði og nári

Klemma í blóðflæði til aðfærsluvöðva (verkur í nára) vegna þvagblöðruvandamála og vandamála í vöðvum sem snúa læri út á við. Hér er orsökin oft blöðrubólga.

Mjóbak og nári

Læsing í lendarhryggjarliðum þar sem eru taugar sem senda boð til aðfærsluvöðva leiðir til ofvirkni í taugum sem eykur spennuna í vöðvunum (náraskaði).

Mjaðmagrind og nári

Skertur hreyfanleiki eða sveigjanleiki í mjaðmagrind getur leitt til ofreynslu á aðfærsluvöðvum sem eykur hættuna á meiðslum í nára.

Mjaðmabeygjuvöðvar (e. hip flexors)

Vöðvinn sem beygir mjaðmirnar byrjar efst á framhlið spjaldhryggsins nær yfir mjaðmagrindina og er með festingu á innanverðum lærlegg. Vöðvinn fær taugaboð frá neðstu brjósthryggjarliðunum og tveimur efstu lendarhryggjarliðunum. Bandvefurinn sem hylur vöðvann hefur líffærafræðilega tengingu við nýrun og þindina. Blóðflæðið kemur óbeint frá aðalslagæðinni sjálfri.

Verkur í kviðvöðvum

Þrír mismunandi kviðvöðvar tengjast sjálfu lífbeininu, tveir hallandi og einn beinn kviðvöðvi. Þessir vöðvar geta orðið fyrir skaða, en oft eru aðrir vefir á svæðinu sem valda óþægindum (verkur í mjaðmabeygjuvöðva/verkur í nára).

Orsakir skaða í kviðvöðvum

Læsing í neðstu brjósthryggjarliðum og efstu lendarhryggjarliðum. Við upplifum að þetta leiðir til aukningu í taugboðum sem veldur spennu í vöðvanum.

Magavandamál og mjaðmabeygjuvöðvar

Skert hreyfigeta mjaðmagrindar og/eða mjóbaks getur takmarkað hreyfigetu mjaðmabeygjuvöðvans. Uppþemba í kviðarholi getur valdið minnkun í blóðflæði til og frá vöðvanum (verkur í mjaðmabeygjuvöðva).

Mjaðmagrind, mjóbak og mjaðmabeygjuvöðvar

Við upplifum að skert hreyfigeta mjaðmagrindar og/eða mjóbaks getur takmarkað hreyfifrelsi vöðvans (erting í mjaðmabeygjuvöðvum).

Nýru og mjaðmabeygjuvöðvar

Öndun og mjaðmabeygjuvöðvar

Spenna í þindinni getur valdið auknu togi í bandvef vöðvans og þar með valdið verkjum í mjaðmabeygjuvöðva.

Góð ráð gegn verkjum í mjöðm og nára

• Fyrirbyggja á skerta hreyfigetu í mjaðmagrindinni með læristeygjum (framan/aftan/innan/utan).
• Gott vökvajafnvægi yfir daginn með því  að drekka á bilinu 2-4 lítra af vatni á dag (fer eftir líkamsstærð og daglegri brennslu).
• Hafa það í huga að endurtekin blöðrubólga, kviðvandamál eða hægðatregða geta ýtt undir þennan skaða.
• Bakverkur, verkur í hné og magavandamál geta einnig haft áhrif á verki í mjöðm og nára.

Það er mikilvægt að hlusta á líkamann og gefa honum hvíld ef fæturnir eru þungir og þreyttir.

Efsti hluti lærvöðvans getur valdið verkjum í nára

Lærvöðvinn liggur frá framhlið mjaðmagrindarinnar og þetta svæði er nálægt náranum. Þessi vöðvinn getur hlotið skaða en oft eru önnur svæði að valda óþægindunum (verkur í nára verkur í mjöðm).

Orsakir lærvöðvaskaða

Taugar, æðar og bandvefur liggja í lærinu. Þessi vefir geta stuðlað að verki í læri. Að auki geta útskot og viðloðun frá beinagrindinni stuðlað að vandamálinu.

Mjaðmagrind og lærvöðvar

Skert hreyfigeta í mjaðmagrindinni eða hnánum getur valdið skemmdum í þessum vöðvum (skemmdir á lærvöðva).

Mjaðmagrind og mjaðmabeygjuvöðvar

Léleg hreyfigeta mjaðmagrindar eða mjóbaks getur takmarkað hreyfifrelsi vöðvans (erting í mjaðmabeygjuvöðva).

Mjóbak og lærvöðvar

Læsing í 2-4 lendarhryggjarliðum leiðir til ofvirkjunar í taugaboðum sem eykur spennu í lærvöðvum (trefjaskemmdir/verkir í lærvöðva).

Nárakviðslit

Nárnakviðslit, útbungun á nárasvæði.

Taugaboð til lærvöðvans

Klemma í taugum sem sendir við til nára, svæðið við kynbein og kvið. Oft í tenglsum við nýrnavandamál. Þetta getur valdið trefjaskemmdum í læri og eymsli eða verki í læri.

Einkenni verkja í mjöðm og nára

Einkenni verkja í mjöðm og nára koma oft fram við daglegar athafnir eins og að ganga, hlaupa eða sitja of lengi. Hreyfanleiki mjaðmarinnar verður oft fyrir áhrifum þannig að mjaðmaliðurinn á erfitt með að beygja, snúast inn á við og rétta úr sér.

Sársaukinn getur verið djúpur, skarpur eða púlsandi.

Verkir í mjöðm og nára á nóttunni

Þegar verkir í mjöðm eða nára koma fram á nóttunni er oft um bólgu eða bólguástand að ræða af völdum ofáreynslu, gigtarsjúkdóma eða áverka.

Verkir í mjöðm og nára við göngu og hlaup

Það er nokkuð algengt að upplifa verk í mjöðm eða í nára við göngu og hlaup. Ástæður þess geta verið bólgur eða eymsli í mjaðmabeygjuvöðva, slitgigt, mjaðmakvillar, vandamál með liðbryggju í mjöðm, bursitis (belgbólga), óstöðugleiki í mjöðm o.fl.

Mjaðma- og náraverkir sem leiða niður í fótlegg

Þessi tegund af vandamálum getur stafað af ertingu eða skaða í taugum sem fara framhjá mjöðminni og náranum. Mjaðmargatstaugin (n. Obturator), settaugin og lærleggstaugin verða oftast fyrir áhrifum. Verkir í fótlegg geta einnig stafað afslitgigt í mjöðm eða af vandamálum í vöðvum í læri eða nára.

Verkur í utanverðri mjöðm

Verkur í utanverðri mjöðm getur bent til bólgu í lærhnútubelg (bólga í slímbelg hjá lærhnút), slitgigt í mjöðm eða vöðvaáverkar í rasskinn og mjöðm.

Mjaðma- og náraverkur og krabbamein

Einkenni krabbameins í mjöðm/nára geta verið verkir á nóttunni, þrálátir verkir, verkir við þyngdarburð (ganga/hlaupa/sitja), þyngdartap, blóð í hægðum/þvagi, verkur sem breytist ekki óháð stöðu, virkni eða meðferð.

Mismunagreiningar verkja í mjöðm og nára

Það eru mörg vandamál sem valda verkjum í mjöðm og nára. Hér að neðan eru algengustu sjúkdómar og kvillar.

Calvé-Legg-Perthes heilkenni

Einkenni mjaðmasjúkdómsins Calvé-Legg-Perthes heilkennis er drep í lærleggshöfði. Þetta þýðir að beinvefurinn í lærleggshöfuðnum fær ekki næga næringu frá blóðrásinni og beinvefurinn deyr.

Tíðni Calvé-Legg-Perthes heilkennis

Tíðni heilkennisins er 100 af hverjum 100.000 börnum yngri en 15 ára. Sjúkdómurinn herjar fjórum sinnum oftar á drengi en stúlkur.

Orsakir Calvé-Legg-Perthes heilkennis

Einkenni Calvé-Legg-Perthes heilkennis

Einkenni sjúkdómsins eru verkur í mjöðm, helti, verkur í innanverðu hné og skert hreyfigeta í mjöðm, sérstaklega við snúningshreyfingu.

Greining á Calvé Legg Perthes heilkenni

Til að byrja með mun læknir skoða hreyfanleika í mjöðmum með áherslu á snúning. Frekari skoðun fer fram á sjúkrahúsi þar sem blóðprufur verða teknar ásamt röntgenmynd af mjöðm.

Meðferð við Calvé legg Perthes heilkenni

Meðferðin snýst aðallega um hvíld í liðnum þegar hægt er. Fyrir hreyfingar þar sem sársauki er mikill er hægt að nota hækjur. Í þjálfuninni verður lögð áhersla á hreyfanleika í mjöðmum með teygjuæfingum. Í sumum tilfellum er skurðaðgerð nauðsynleg til að forðast breytingar og slit á lærleggshöfðinu.

Efins um hvort við getum aðstoðað?

Hægt er að bóka 15 mínútna óskulbindandi samtal.

Bóka ókeypis skimun

Bólga í lærhnútubelg (Bursitis trochanterica)

Á ytri hlið mjaðmar er stór slímbelgur sem dregur úr mótstöðu milli beins, sina og vöðva. Belgurinn getur orðið ertur og bólga getur myndast í honum.

Orsakir bólgu í lærhnútubelg

Orsakir bólgunnar geta verið margar. Það getur verið vegna áverka eftir fall beint á mjöðm eða vegna síendurtekinn hreyfinga á þessu svæði, sem sést oft í ákveðnum íþróttum.

Einkenni bólgu í lærhnútubelg

Einkennin eru oftast staðbundin óþægind eða verkur á utanverðri á mjöðm þegar gengið er eða legið á hliðinni.

Meðhöndlun bólgu í lærhnútubelg

Aðal meðferðin er hvíld með því að forðast sársaukavaldandi virkni, teygja á mjaðmar- og sköflungsstag (tracus iliotibialis) og þjálfa rassvöðva.

Rangvöxtur í mjöðm (e. hip dysplasia)

Rangvöxtur í mjöðm er vegna vanþroska í mjaðmaskálinni (acetabulum). Vanþroskinn veldur því að liðhöfuð lærleggsins hefur ekki ákjósanlegan snertiflöt við mjaðmaskálina.

Orsök rangvaxtar í mjöðm

Orsök kvillans er enn óþekkt, en hún sést oftar hjá stúlkum en drengjum og eftir sitjandi fæðingar. 1 af hverjum 1000 nýburum er með rangvöxt í mjöðm.

Greining rangvaxtar i mjöðm

Á fæðingarstofunni er gerð ómskoðun og skimað er eftir rangvextr í mjöðm með ýmsum prófum eins og Barlow og Ortolanis prófum.

Einkenni rangvaxtar í mjöðm

Fyrstu einkennin eru þreyta í mjöðm, skert göngugeta og helti. Í kjölfarið geta komið fram verkir á nárasvæði.

Meðferð við rangvextr í mjöðm

Meðferðin beinist að því að ná betri tengslum á milli mjaðmabotns og lærlegghöfuðs. Meðal annars er boðið er upp á skurðaðgerð (osteostomy) sem bætir tengslin og kemur þannig í veg fyrir eða seinkar þróun slitgigtar.

Osteopatísk nálgun á nára- og mjaðmaverki

• Finna þarf orsök verkja í nára/mjöðm en fyrst þarf að finna vefinn sem er að valda verkjunum. Vöðvar, liðbönd/sinar, liðir, bein, æðar og taugar geta öll valdið verkjum. Þá er gerð yfirgripsmikil skoðun til að leita að orsök verkjanna. Aðeins má hefja þjálfun á mjöðm, nára eða læri eftir að orsökin hefur verið fjarlægð, annars verður vandamálið viðvarandi.

Kastlos (e. epiphysiolysis) í mjöðm

Kastlos er ástand þar sem liðhöfuð lærleggsins rennur aftur á bak og niður í mjaðmabotninn. Sjúkdómurinn hefur oftast áhrif á ungt fólk í upphafi kynþroskaskeiðs.

Orsök kastloss

Einkenni kastloss

Einkennin byrja með óþægindum í kringum mjöðm og skertri hreyfigetu í mjöðm. Síðar koma verkir í kringum hné og innanverða mjöðm. Eftir það getur fólk orðið halt.

Greining kastloss

Greiningin er gerð með röntgenmyndatöku af mjöðm, þar sem hægt er að sjá staðsetningu liðhöfuðsins í tengslum við mjaðmabotninn.

Meðferð kastloss

Snemmbúin skurðaðgerð getur dregið úr hættu á að liðhöfuðið renni frekar úr mjaðmaskálinni.

Belgbólga við setbein (Bursitis ischioglutealis)

Á milli setbeinsins og stóra rassvöðvans er slímbelgur sem hjálpar til við að draga úr núningi. Slímbelgurinn getur orðið ertur og bólga getur myndast í honum.

Orsakir belgbólgunnar

Algengasta orsökin er sitjandi álag yfir langan tíma, t.d. þegar hjólað er á hörðum hjakki eða setið á hörðum skrifstofustól.

Einkenni belgbólgunnar

Einkennin eru verkur í kringum rassinn í sitjandi stöðu. Sársaukinn hverfur um leið og staðið er upp aftur.

Behandling af bursitis ischioglutealis

Meðferðin felst fyrst og fremst í því að losa sig við hörð yfirborð sem geta valdið ertingu.