Bakverki

Bakverkur í mjóbaki

Flestar tegundir bakverkja hafa áhrif á mjóbakið. Mikill þungi liggur á mjóbakinu og það er einnig mikilvægur snúningspunktur líkamans. Mjóbakið, mjaðmagrindin og mjaðmirnar vinna mikið saman sem þýðir að ef það er minnkuð hreyfigeta í mjöðmunum og/eða í mjaðmagrindinni, þarf mjóbakið að þola meira álag.

Algengustu gerðir mjóbaksverkja eru vegna settaugarbólgu, diskaskriðs eða þursabits (lumbago).

Bakverkur á milli herðablaða

Næstalgengasta staðsetning bakverkja er á milli herðablaðanna. Lestu meira um verki í öxl hér. Verkur á þessum stað hefur margvíslegar orsakir. Kyrrseta getur valdið miklu álagi í formi lélegrar líkamsstöðu og orsökin getur átt uppruna sinn í maga, lifur og þarmakerfi. Lestu meira um kviðverki hér. Facet joint syndrome er einnig algeng orsök.

Verkur í miðju baki

Verkir í miðju baki koma oft fram á grundvelli slæmrar líkamsstöðu og kyrrsetu. Á miðju baki mætast öflugir stöðuvöðvar, t.d. þindin og iliopsoas.

Þegar líkaminn er í frambeygðri stellingu við langvarandi kyrrsetu mun líkaminn reyna að rétta sig við með því að spenna þindina og iliopsoas (sem beygir mjaðmir).

Aðrar orsakir eins og streita, örvefur eftir aðgerð eða kviðverkir geta haft áhrif á mitt bakið.

Einkenni bakverkja

• Tak eða læsing í bakinu
• Þreyta og þyngsli í baki
• Stífleiki í baki
• Verkur/eymsli í baki
• Verkur sem leiðir niður í rass og/eða fótleggi

Mismunandi gerðir af bakverkjum

Það eru til margar tegundir af bakverkjum. Eftirfarandi verkir eru algengastir.

Verkur frá spjaldliðum (SI-liðum)

Spjaldliðirnir samanstanda af mjaðmarbeini (ilium) og spjaldbeini (sacrum). Þeim er haldið saman með sterkum liðböndum að framan og að aftan. Hlutverk þeirra er að dempa högg sem koma frá yfirborðinu og um leið færa álagið áfram til hryggsins. Vandamál með SI-liði geta leitt til álags á hné, bak og háls.

Einkenni frá spjaldliðum geta verið verkur aftast í mjöðmunum, verkur þvert yfir mjóbakið, miklir erfiðleikar við gang eftir erfiða líkamlega áreynslu og geislun/leiðsla niður í rass og nára.

Orsakir sársauka í spjaldliðum geta verið aðrir bakverkir, mjaðmaverkir, hnéverkir, ökklaverkir, truflun í grindarholslíffærum, gigtarsjúkdómar o.fl.

Settaugarbólga (e. sciatica)

Settaugarbólga er ekki sjúkdómur, heldur orð sem er notað yfir verki sem leiða frá bakinu niður fótlegginn. Þegar kemur að ákafari verkjum verður settaugin sjálf fyrir áhrifum á einum eða fleiri stöðum á leið sinni frá neðri hryggjarliðunum og spjaldbeini niður í rass, aftan á læri og neðri hluta fótleggs. Einkenni eins og klemma í settaug kemur fram sem leiðandi verkur annaðhvort í gegnum allan fótlegginn og niður að tám eða einfaldlega sem verkur í rassinum og/eða aftan í læri. Settaugarbólga getur einnig komið fram sem skyntruflanir á ákveðnu svæði eða aftan á fótleggnum.

Líkaminn í heild sinni

Osteópatía lítur heildstætt á líkamann og skoðar öll mismunandi kerfi; liði, vöðva, taugakerfi, líffærakerfi, æðakerfi og sogæðakerfi.

Að þessi kerfi vinni saman skiptir sköpum til að lækna bakverki. Góð starfsemi líffærakerfisins er nauðsynleg fyrir líkamann til að ráða bót á t.d. kvillum í mjóbaki. Heilinn stjórnar ósjálfráða taugakerfinu sem m.a. stjórnar líffærum, tauga-, sogæða- og æðakerfi.

Taugakerfið stjórnar einnig hormónaflæði til líffæra auk þess að stjórna æða- og sogæðahringrás á skaðaða svæðinu og tryggir að skemmdi vefurinn fær súrefni og næringarefni.

​

Diskaslit og diskaútskot

Diskaslit á sér stað þegar brjóskskífan (diskurinn) milli tveggja hryggjarliða slitnar sem getur leitt til þess að mjúki kjarninn þrýstist út (diskaútskot) og þrýstir á mænutaug eða stöku sinnum á mænuna sjálfa. Einkenni um diskaslit eða útskot geta verið leiðandi verkir í fótlegg, kálfa og fæti, verkir sem versna við hósta, dofi í fótlegg og/eða minni styrkur í fótlegg.

Æfingar eða athafnir sem fela í sér að bera þunga hluti mun oft hafa áhrif á diskaslit og útskot, þar sem högg og þyngdarafl þjappa diskunum saman.

Facet joint syndrome

Facet joint heilkennið nær yfir nokkur vandamál í hliðarliðum sem er á milli hryggjarliða. Einkenni eru tak eða læsing í hryggnum (háls- og brjósthrygg), verkir og spenna á milli herðablaða og snöggur stingandi sársauki í bakinu. Þessi tegund af bakmeiðslum geta komið fram með lúmskum hætti en geta einnig komið fram brátt eftir líkamlega áreynslu.

Orsakir heilkennisins geta verið vanstarfsemi í líffærum, hreyfingarleysi annars staðar í líkamanum, streita, einhliða álag og kyrrsetuvinna o.fl.

Lumbago (mjóbaksverkur)

Eins og facet joint heilkennið, á lumbago heilkenni við um nokkur vandamál í mjóbakinu.

Einkenni lumbago geta verið miklir verkir í mjóbaki við hlaup, þreyta og þyngsli í mjóbaki eftir líkamlega áreynslu, leiðsla niður í rass og fótlegg og mikill stirðleiki í mjóbaki, sérstaklega á morgnana.

Orsakir mjóbaksverkja geta meðal annars verið aðrir bakverkir, mjaðmaverkir, hnéverkir, verkir í ökkla og fótum, truflun í grindarholslíffærum eða vegna hreyfingarleysis annars staðar í líkamanum.

Önnur einkenni bakverkja

Stífleiki í baki, eymsli í baki, vöðvabólga, hryggskekkja, tak eða læsing í baki.

Bakverkir og krabbamein

Einkenni krabbameins geta verið meiriháttar þyngdartap í tengslum við bakverki, þráláta og stigvaxandi settaugarverki, bakverki á nóttunni, verki sem hverfa ekki þegar skipt er um stöðu, einkenni í báðum fótleggjum. Þessi einkenni ætti að taka alvarlega og leita til læknis ef þau eru til staðar.

Lyf við bakverkjum

Forðast skal lyf eins og hægt er við bakverkjum ef orsökin hefur ekki verið greind. Mismunandi gerðir bólgu eins og liðagigt í baki njóta oft góðs af NSAID efnablöndum eins og íbúprófen eða iprene. Venjulegt parasetamól eins og pinex og panodil má nota við t.d. lumbago, settaugarbólgu og diskasliti.

Hvenær ætti ég að fara til læknis með bakverk?

Einkenni eins og dofi niður í fótlegg, mikið máttleysi í fótlegg, skortur á stjórn á hægðum og þvagi, fall vegna skorts á styrk í fótlegg eða þrálátur verkur í baki og fótleggjum eru vísbendingar um að eitthvað gæti verið skemmt í bakinu.

Bakverkir og mjóbaksvandamál geta komið frá öðrum stöðum í líkamanum

Við ójafnvægi einhvers staðar í líkamanum getur það og mun hafa áhrif á annan stað. Þetta er ein af meginreglum osteópatíu.

Þannig geta nýrnavandamál til dæmis valdið aukinni spennu og ertingu í nálægum, ferhyrndum lendarvöðva og þar af leiðandi geta bakverkir komið fram. Vandamál í höfuðkúpukerfinu og verkir í hálsi geta dregið úr nýrnastarfsemi í gegnum stærstu höfuðkúputaug okkar. Nýrnavandamál munu auka ertingu í bakinu í gegnum ósjálfráða taugakerfið milli brjóst- og spjaldhryggjar, sem mun svo draga úr blóðflæðinu á svæðinu, sérstaklega ef vandamálið er langvarandi.

Líkaminn getur læknað sig sjálfur

Við réttar aðstæður getur líkaminn læknað sjálfan sig. Ef öll kerfi vinna saman og sitt í hvoru lagi er hægt að forðast of mikið álag á bakið og skort í flutningi súrefnis, næringarefna og taugaboða til og frá svæðinu. Þannig mun líkaminn hafa ákjósanleg skilyrði fyrir lækningu. Osteópatía örvar, stjórnar og endurheimtir öll þessi kerfi.

Bakverkir þurfa oft sjúkraþjálfun (sjúkraþjálfari með sérhæfingu í baki) til að styrkja og koma á stöðugleika í vöðvum og bandvef.

Bakverkir á mismunandi tímum dags

Ákveðnar tegundir bakverkja koma fram á ákveðnum tímum dags og/eða við ákveðnar athafnir. Hér getur þú fengið yfirsýn yfir hvaða þættir geta haft áhrif á bakið.

Verkur á morgnana

Bakverkir á morgnana sem lagast yfir daginn eru alltaf vegna blóðflæðis, þ.e.a.s. bláæðakerfisins. Á grundvelli þess að blóðrásin (öndunardælan og bláæðadælan) er minna virk á nóttunni hefur blóðið tækifæri til að staðna eða safnast upp neðst í mjaðmagrindinni og valda verkjum í bakinu.

Verkur á nóttunni​

Bakverkir á nóttunni geta stafað af blóðrásinni á sama hátt og bakverkir á morgnana. Bakverkir á nóttunni geta einnig stafað af bólgu eða ertingu í bakinu. Brot í baki, eins og beinþynningarbrot, geta valdið sársauka á nóttunni.

Verkur í ákveðnum stellingum

Þessi tegund af bakverkjum stafar af hylki eða liðbandi í bakinu sem á erfitt með að vera teygt. Facet joint heilkennið eða röng staða á einum eða fleiri hryggjarliðum er dæmigerð orsök.

Verkir aukast yfir daginn og við álag

Bakverkur sem eykst yfir daginn og/eða við álag getur oft stafað af vandamálum í hryggnum, svo sem diskasliti, diskaútskoti, mænuþrengsli, hryggskekkju eða svipuðum vandamálum.

Orsakir bakverkja

Það geta verið margar mismunandi orsakir verkja og bakverkja. Aarhus Osteopati skoðar líkamann og bakið sem eina heild og við finnum réttu orsökina við bakverkjum. Þessir verkir geta stafað af vandamálum og truflunum á mörgum stöðum í líkamanum. Ástæðurnar hér að neðan eru bara þær algengustu.

Verkir í hálsi og baki

Vandamál í hálsi geta beint og óbeint valdið vandamálum í baki og mjóbaki. Frá heila, inni í hálsi liggur mænan meðfram heilahimnum. Þessar himnur tengjast öllum svæðum hryggsins sem og öllum taugum sem koma út úr mænunni.

Heilahristingur og bakverkir

Högg og meiðsli á höfði geta og munu hafa áhrif á hormóna- og taugakerfi líkamans. Þetta hefur oft neikvæð áhrif á blóðrásina sem getur valdið þyngslum og þreytu í bakinu.

Kyrrsetuvinna og bakverkir

Kyrrseta hefur neikvæð áhrif á blóðrásina og bandvef líkamans. Bláæðaflæði staðnar og safnast fyrir um líkamann, sérstaklega í bakinu. Með tímanum munu þrengsli í bandvef líkamans valda slæmri líkamsstöðu.

Líffærakerfi og bakverkir​

Líffærakerfin geta í mörgum tilfellum valdið verkjum í bakinu. Ef til dæmis lifrin er ekki heilbrigð vegna lélegs lífsstíls mun lifrin senda sársaukamerki í bakið.

Örvefur og bakverkir

Örvefur er einn stærsti áverki sem líkaminn verður fyrir. Örvefur veldur því að bandvefur líkamans verður þéttari sem leiðir alltaf til þess að líkaminn þarf að bæta það upp annars staðar.

Grindar- og bakverkir

Mjaðmagrindin myndar einingu með mjóbakinu sem þýðir að ef það er stirðleiki til staðar í mjaðmagrindinni þarf bakið að aðlaga sínar hreyfingar.

Verkir í mjöðm og baki

Mjöðmin myndar líka einingu með mjaðmagrindinni og bakinu.

Verkir í hnám/fótum og baki

Vandamál hér munu valda auknu álagi í gegnum líkamann, þar á meðal í mjóbaki. Hlaup og göngur geta því valdið vandamálum í bakinu.

Beinþynning og bakverkir

Mikil beinþynning getur valdið hruni í baki sem er einnig orsök bakverkja.

Osteópatísk nálgun á bakverki

• Að finna og fínstilla svæðin sem bakið hefur þurft að bæta upp fyrir, þannig að sársaukinn í bakinu nái að róast niður og gefa tækifæri til lækningar.
• Að hámarka blóðflæði á svæðinu. Meðferð á hjarta, lungum, brjóstkassa, öndunarvöðvum, lifur, þörmum og vinstra nýra er mikilvæg.
• Að tryggja hámarksvirkni og hreyfanleika í kringum neðri brjósthryggjarlið og efri lendarhrygg, þar sem þetta svæði er mikilvægt fyrir blóðflæði.
• Að hámarka virkni og hreyfanleika lendarhryggjarliðsins sjálfs sem hefur áhrif á verki í baki.
• Hagræðing á ónæmiskerfinu, mataræði og lífsstíl, ásamt meðhöndlun á nýrnahettum.

​

Góð ráð við bakverkjum

Það eru margir þættir sem hafa áhrif á hvort sársaukafull svæði í bakinu geti gróið. Eftirfarandi eru góð ráð gegn bakverkjum sem og góð ráð sem hægt er að nota fyrirbyggjandi við bakverkjum.

• Við mikla kyrrsetu er sérstaklega mikilvægt að vinna að liðleika í líkamanum (í brjóstkassa, mjóbaki og mjaðmagrind) og að fá hjartað í gang að minnsta kosti einu sinni á dag í u.þ.b. 30 mínútur
• Forgangsraða svefni (mjög einstaklingsbundið en yfirleitt um 7-9 klukkustundir). Mikilvæg svæði í bakinu styrkjast og nærast á nóttunni í liggjandi stöðu.
• Draga úr streitu og andlegu álagi í daglegu lífi. Þessir þættir draga úr starfsemi kerfanna (líffærakerfis, blóðkerfis, taugakerfis o.s.frv.) sem hefur neikvæð áhrif á bakverki.
• Hugsaðu um hvað þú borðar. Matur sem gefur þér uppþembu og magakrampa hefur neikvæð áhrif á bakverk.

Ischiogluteal bursitis

Á milli sætisbeins, stóra rassvöðvans og vöðvanna aftan á læri er slímpoki sem hjálpar til við að draga úr núningi. Slímpokinn getur orðið ertur og bólginn.

Orsakir ischiogluteal bursitis

Algengasta orsökin er lanvarandi sitjandi álag, t.d. þegar hjólað er á hörðum hnakki, eða setið á hörðum skrifstofustól.

Einkenni ischiogluteal bursitis

Einkennin eru verkur í kringum rassinn í sitjandi stöðu. Sársaukinn hverfur samstundis þegar staðið er upp.

Meðferð við ischiogluteal bursitis

Meðferðin felst fyrst og fremst í því að losa sig við hörð yfirborð sem gæti hafa valdið ertingu.

Stöðugleikaþjálfun fyrir bakið

Stöðugleikaþjálfun í baki og mjaðmagrind auk kjarnaþjálfunar hefur góð áhrif á bakið. Þessi tegund af æfingum virkjar litlu bakvöðvana sem halda liðunum á sínum stað. Kjarnaþjálfun heldur einnig þörmum og grindarholslíffærum á sínum stað og eflir blóðkerfið í líffærunum og ​​í kringum þau.