Verki í öxl

Axlarverkir

Axlarverkir eru, á eftir verkjum í baki og hálsi, algengasti sjúkdómurinn í stoðkerfinu. Öxlin er hreyfanlegasti liður líkamans og um leið sá óstöðugasti. Verkir í öxl geta haft áhrif á notkun alls handleggsins, vinnugetu og aukið hættuna á þunglyndi, kvíða og svefnvandamálum.

Hvað er verkur í öxl?

Öxlin er liðurinn á milli humerus (upphandleggur) og herðablaðsins. Sársauki í og ​​í kringum hausinn á humerus og herðablaðinu er kallaður axlarverkur. Samkvæmt viðurkenndri verkjarannsóknastofnun, International Association for the Study of Pain, er sársauki skilgreindur sem: „Óþægileg skyn- og tilfinningaupplifun sem tengist raunverulegum eða hugsanlegum vefjaskemmdum, eða lýst með slíkum skaða“. Skaðinn eða hættan er því ekki beint tengt verkjaupplifun sem er alltaf huglæg og er m.a. undir áhrifum af hugsunum og tilfinningum.

Einkenni axlarverkja

• Verkur í eða í kringum öxl og hugsanlega niður handlegg.
• Stífleiki og skert hreyfigeta.
• Veikleiki. Erfiðleikar við að lyfta þungum hlutum eða framkvæma athafnir daglegs lífs.
• Dofi í öxl og/eða handlegg.
• Smellutilfinning þegar öxlin er hreyfð.
• Losunartilfinning.
• Svefnvandamál. Vandamál við að sofa á hliðinni.
• Höfuðverkur. Vöðvaspenna getur valdið höfuðverk með axlarverkjum.

Orsakir verkja í öxl

Sársauki er útreikningur sem heilinn framkvæmir, byggður á þeim boðum sem hann fær, m.a. við ertingu eða áverka í öxl. Eins og áður hefur komið fram er ekki bein fylgni á milli magns skaða og magns sársauka og því eru fleiri þættir en skaðinn einn og sér sem hafa áhrif á verki.

Orsök verkja í öxl má almennt skipta í: Hvaða vefur sendir hættuboð sem á endanum er litið á sem sársauka? Og hvað veldur því að þessi vefur sendir frá sér hættuboð?

Varðandi lið 1: Algengasta kveikjan að verkjum í öxl er skemmd eða óstöðuleiki í einum eða fleiri af fjórum snúnings- og stöðugleikavöðvum og sinum í öxlinni sem kallast „rotator cuff“. Þetta getur m.a. valdið klemmueinkennum (impingement syndrome), bólgnum belg (bursa) í öxl og sinakvilla. Þar að auki getur það valdið diskaútskoti í hálsi, facet joint heilkenni, frosinni öxl, og í sjaldgæfari tilfellum geta vandamál í lifur, gallblöðru og brisi valdið verkjum í öxl.
Varðandi lið 2: Hvað veldur því að þessi vefur sendir hættuboð? Hvað veldur verkjum í öxl? Þetta getur líka stafað af nokkrum hlutum: Ofreynsla á vefi í eða í kringum öxl, skert blóðflæði, klemmdar taugar, lífsstíl, hugsanir, tilfinningar og andlegt álag.

Mismunandi gerðir af axlarverkjum

• Skarpir: Getur verið vegna ofþenslu á einum eða fleiri vöðvum, bólgu í slímsekki, axlarklemmu eða ertingu í taug.
• Stingandi: Getur verið vegna klemmu í taug, t.d. við diskaútskot í hálsi.
• Brennandi: Getur verið vegna ertingar í einni eða fleiri sinum, frosinnar axlar eða klemmdrar taugar.
• Leiðandi: Getur stafað af áföllum í öxl, frosinni öxl, ertingu í einni eða fleiri taugum, t.d. thoracic outlet syndrome.
• Dofi: Getur verið vegna ertingar í einni eða fleiri taugum, t.d. brjósklos í hálsi.

• Frosin öxl

• Klemmd taug í öxl

• Slitin sin í öxl

• Festumein í öxl

• Klemmueinkenni öxl (impingement)

Axlarverkur sem leiðir niður í handlegginn

Það er ekki óalgengt að verkir í öxl berist líka í handlegg og stundum niður í hönd. Orsök leiðandi verkjarins getur verið vegna taugakvillaverkjar (e. neuropathic pain) eða staðvilluverkjar (e. referred pain). Taugakvillaverkur þýðir að það er áverki eða sjúkdómur í einni eða fleiri taugum, sem sendir boð um m.a. þrýsting og snertingu. Ef það er þrýstingur eða klemma á slíkri taug vegna diskaslits í hálsi, getur það valdið verkjum í öxl og handlegg og náladofa í fingrum. Staðvilluverkur er sársauki sem kemur fram annars staðar í líkamanum en þar sem hann á upptök sín. Í þessu tilfelli getur það verið í slímsekkjum, liðhylki, vöðva í öxl eða hálsi og í sjaldgæfari tilfellum; lifur, gallblöðru, hjarta, lungum og brisi.

Axlarverkir og krabbamein

Axlarlverkir geta stafað af krabbameini en það er sem betur fer sjaldgæft. Auk verkja í öxlum geta einkennin verið óútskýrt þyngdartap, stöðugur og slæmur verkur og þreyta. Osteópatía getur ekki læknað krabbamein, en við erum þjálfuð í að þekkja takmarkanir okkar og vísa þér til eigin læknis ef þörf krefur.

Bólga í belg í öxl

Bólga í öxl getur valdið sársauka, stirðleika og takmarkaðrar hreyfigetu. Ástæðan getur verið sú að þú hefur orðið fyrir áverkum á öxl, bráðum meiðslum, ofáreynslu eða slitgigt. Algeng orsök bólgu í öxl er belgbólga (e. bursitis). Belgbólga er bólga í slímubelg. Slímubelgur sem verður oft fyrir áhrifum er t.d. „bursa subacromialis“ sem þýðir „slímubelgur sem liggur undir acromion“ sem er bein sem kemur frá herðablaðinu og liggur utarlega í öxlinni.

Bólga í öxl

Einkennin eru venjulega sársauki og eymsli á viðkomandi svæði og það getur líka verið roði, hiti og þroti.

Meðferð við belgbólgu í öxlinni

Meðferðin við bólgnum slímubelg mun venjulega samanstanda af hvíld, verkjastillandi ráðstöfunum, handvirkri meðferð hjá osteópata eða sjúkraþjálfara, lífsstílsbreytingar og æfingar sem geta hámarkað hreyfingu og virkni í öxlinni án þess að hún bólgni verulega.

Axlarverkir á nóttunni

Ef axlarverkirnir eru verstir á nóttunni getur það bent til þess að það sé bólga í öxlinni, t.d. belgbólga, pirruð sin í öxl eða frosin öxl. Hins vegar getur það líka verið vegna annarra vandamála sem krefjast annarrar meðferðar en osteópatíu eða sjúkraþjálfunar. Ef þú ert með verki í öxlinni að nóttu til er ráðlegt að láta athuga verkina hjá osteópata eða sjúkraþjálfara. Ef verkirnir krefjast annarrar meðferðar en osteópatíu eða sjúkraþjálfunar vitum við hvenær á að vísa til læknis.

Verkur framan á öxl

Dæmi um greiningu á verkjum framarlega í öxl eru:

• Axlarklemma.
• Belgbólga.
• Thoracic outlet syndrome.
• Frosin öxl.
• Lifur- og gallblöðruvandamál.

Verkir aftan á öxl

Dæmi um greiningar vegna verkja aftarlega í öxl eru:

• Facet joint heilkenni í hálsi.
• Vöðvabólga í háls- eða axlarvöðvum.
• Axlarklemma.
• Frosin öxl.

Hvað getur haft áhrif á öxlina?

Axlarliðurinn tengist nánast öllum svæðum líkamans, sem gerir liðinn erfiðan í meðhöndlun.

• Höfuðkúpan – höfuðkúputaugar senda boð til vöðva sem eru mikilvægir í axlarliðnum.
• Hálsinn – taugar, vöðvar og liðbönd hafa áhrif á axlarliðinn mekanískt og taugafræðilega.
• Brjóstkassinn er mikilvægasta svæðið í tengslum við lækningu og endurheimt axlarinnar, þar sem blóðflæði til liðsins er stjórnað héðan. Brjóstkassinn skiptir einnig miklu máli í tengslum við hreyfanleika axlarliðsins.
• Mjóbak og mjaðmagrind – latissimus dorsi, breiði bakvöðvinn, á uppruna sinn framan á öxlinni og festist við hlið lendarhryggjarliða sem og mjaðmagrindar. Röng staða og/eða lélegur hreyfanleiki í mjóbaki og mjaðmagrind getur haft mekanísk áhrif á axlarliðinn.
• Fótleggir hafa áhrif á axlarlið í gegnum grindarholið.
• Hormónakerfið – óreglur í hormónakerfinu geta m.a. stuðlað að beinmyndun og klemmu í öxlinni.
• Meltingarkerfið – iðruólga, óregla í þarmaflóru eða sveppasýking getur breytt efnaskiptum í líkamanum þannig að bólga eigi auðveldara með að myndast í líkamanum.

Viðbein

Ekki er hægt að nota öxlina án þess að hreyfa líka viðbeinið. Vöðvar, liðbönd og bandvefur festast við beinið sem tengist svo m.a. hálsinum, bringunni, líffærum í brjóstkassanum og líffærum í kviðnum. Þess vegna geta vandamál á ofangreindum svæðum valdið axlarvandamálum.

​Verkir í hálsi og öxlum – Beinagrindin er eins og þrífótur

Mikilvægasta hlutverk beinagrindarinnar er að vernda lífsnauðsynleg innri líffæri okkar. Annað mikilvægt hlutverk er að virka sem akkeri fyrir líffærin til að viðhalda fastri stöðu í líkamanum og einnig í gegnum öndunarvöðvann að virka sem mótor fyrir líffærakerfið.

Þess vegna geta langvarandi sitjandi stöður og/eða slæm líkamsstaða valdið neikvæðri starfsemi í öllu líffærakerfinu.

Þar sem beinagrindin virkar sem eins konar akkeri geta vefirnir sem kræka sig á beinagrinda líka þyngt hana ef aðstæður verða neikvæðar, til dæmis við slæma líkamsstöðu og einhliða sitjandi vinnu, og valdið verkjum í öxlum og hálsi.

Góð ráð við axlarverkjum

Að forðast mikla áreynslu, en að forðast það að halda öxlinni alveg kyrri; ekki hika við að hreyfa öxlina og nota hana eins mikið og hægt er í það sem þú gerir í daglegu lífi, svo framarlega sem það gerir það ekki að verkum að verkirnir versni.

Að auki getur það létt á sársauka að kæla eða hita svæðið; t.d. með kælipoka eða poka af frosnu grænmeti.

• Skiptu oft um vinnustöðu og notaðu hækkanlegt borð ef mögulegt er.
• Þolþjálfun nokkrum sinnum í viku.
• Æfðu kviðvöðva (kjarnavöðvana) til að halda líffærunum á sínum stað og til að létta á hryggnum.
• Forðast skal mat sem veldur sársauka, uppþembu eða magakrampa

Æfingar fyrir axlar verki

• Æfing 1: Teygja framan á bringu, t.d með því að liggja á bakinu á jógabolta eða með því að setja olnbogana á hurðarkarminn og halla sér fram – halda teygjunni í 30 til 60 sekúndur í einu.
• Æfing 2: Sestjast á stól og snúa efri hluta líkamans til hliðar og grípa í bakið á stólnum. Halda teygjunni í 30 til 60 sekúndur.

Hvað á að gera við verkjum í öxl?

Í fyrsta lagi getur verið gott að leita til osteópata eða sjúkraþjálfara ef þú getur tengt við einn eða fleiri punkta hér að ofan. Ef ekki, þá ekki hika við að prófa að nota öxlina við athafnir í þínu daglegu lífi. Hér er allt í lagi að finna fyrir sársauka m.t.t. athafnirnar, svo framarlega sem það er að því marki að sársauki þinn versni ekki, og ekki hika við að draga úr athöfnum sem eru sársaukafullar. Þetta eru oft athafnir sem fela í sér að lyfta handleggjunum fyrir ofan axlarhæð.

Það er ráðlegt að leita til osteópata eða sjúkraþjálfara ef:

• Sársaukinn er vegna áverka, þ.e. þú hefur dottið og lent á öxlinni eða öxlin/handleggurinn hefur orðið fyrir einhverju.
• Verkurinn versnar á nóttunni.
• Verkurinn versnar með tímanum.
• Öxlin er aum en það er ekki sárt að nota hana.
• Nokkrar vikur eru liðnar og verkirnir eru ekki betri.

Meðferð við verkjum í öxl

Meðferð við axlarverkjum fer eftir orsökinni en mun í flestum tilfellum samanstanda af:

• Hvíld: Hér má oft minnka daglegar athafnir þar sem handleggurinn er notaður fyrir ofan axlarhæð en ekki hika við að nota öxlina í öðrum daglegum athöfnum, svo framarlega sem verkurinn er ekki verri daginn eftir.
• Verkjastillandi aðferðir: Geta fyrst og fremst hjálpað þér að ná betri stjórn á sársauka þínum og létt undir þegar hann er sem verstur.
• Handvirk meðferð: Osteópati eða sjúkraþjálfari getur dregið úr spennu og aukið hreyfanleika í vefum sem tengjast orsökum axlarverkja.
• Æfingar: Æfingar sem bæta virkni axlarinnar, s.s. með því að auka hreyfigetu og styrk.
• Lífsstíll: Raunhæfar aðgerðir sem geta stuðlað að lækningu og aukið þol gegn sársauka.

Osteópatísk nálgun á axlarverkjum

Osteópatía er handvirkt form læknismeðferðar, þ.e. verkfæri okkar eru aðeins þekking okkar og hendur. Osteópati skoðar og meðhöndlar öll kerfi líkamans, þar á meðal taugakerfið, blóðrásina, líffærakerfið og stoðkerfið. Osteópati mun því ekki aðeins skoða öxlina ef um axlarverki er að ræða heldur einnig önnur kerfi. Tilgangurinn með þessu er að bæta virkni kerfanna, hámarka getu líkamans til að lækna sjálfan sig og auka viðnám gegn verkjum.